گلیسیرین گیاهی چیست و چه کاربردی دارد؟

گلیسیرین گیاهی یکی از مواد اولیه بسیار پرکاربرد در صنایع آرایشی و بهداشتی، دارویی و غذایی است. این ترکیب بی‌رنگ و بی‌بو که بافتی غلیظ و چسبناک دارد، از روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل، سویا، پالم و کلزا استخراج می‌شود. گلیسیرین به دلیل توانایی بالا در جذب و نگهداری رطوبت، در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست، شوینده‌ها، صابون‌ها و حتی مواد غذایی به کار می‌رود و حضور آن باعث افزایش نرمی و لطافت بافت محصول می‌شود.

از آنجا که بسیاری از افراد تفاوت میان انواع گلیسیرین را نمی‌دانند، در این مقاله به صورت کامل شرح می‌دهیم که گلیسیرین گیاهی چیست، چگونه تولید می‌شود، چه خواصی دارد و در چه صنایعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گلیسیرین گیاهی چیست؟

گلیسیرین گیاهی یک الکل قندی است که ساختار شیمیایی آن شامل سه گروه هیدروکسیل است. این موضوع موجب شده که توانایی زیادی در جذب رطوبت از هوا داشته باشد و به همین دلیل در دسته مواد مرطوب‌کننده یا هیومکتانت قرار می‌گیرد. گلیسیرین گیاهی برخلاف گلیسیرین حیوانی که از چربی حیوانات به دست می‌آید، از منابع طبیعی استخراج می‌شود و اغلب در تولید محصولات بهداشتی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این ماده در حالت خالص، شفاف، بدون بو و دارای طعم شیرین است و به راحتی در آب حل می‌شود. از آنجایی که با پوست سازگاری بالایی دارد، در بسیاری از محصولات مراقبتی پوست و مو دیده می‌شود و وظیفه اصلی آن افزایش رطوبت و جلوگیری از خشکی پوست است.

گلیسیرین گیاهی چگونه تولید می‌شود؟

این ماده اغلب از طریق فرایند هیدرولیز روغن‌های گیاهی به دست می‌آید. در این روش، روغن گیاهی در تماس با آب و در شرایط خاص دما و فشار، وارد واکنش می‌شود که در نهایت دو ماده حاصل می‌شود؛ اسیدهای چرب و گلیسیرین. پس از این مرحله، گلیسیرین به صورت خام جدا شده و وارد مرحله تصفیه و خالص‌سازی می‌شود تا ناخالصی‌های احتمالی از آن حذف شود. نتیجه نهایی ماده‌ای شفاف و غلیظ است که به آن گلیسیرین گیاهی گفته می‌شود.

در برخی منابع به روش ترانس استریفیکاسیون نیز اشاره می‌شود. در این روش، روغن گیاهی با الکل واکنش می‌دهد و در کنار تولید بیودیزل، گلیسیرین هم به عنوان محصول جانبی حاصل می‌شود.

این ماده در درصد خلوص‌های مختلف عرضه می‌شود و بسته به کاربرد، گرید آن تعیین می‌گردد. برای مثال در صنایع غذایی از گلیسیرین خوراکی استفاده می‌شود که شرایط تولید متفاوتی دارد.

ویژگی‌ها و خواص فیزیکی و شیمیایی گلیسیرین گیاهی

گلیسیرین گیاهی به دلیل ساختار شیمیایی پایدار و وجود گروه‌های هیدروکسیل، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی قابل توجهی دارد که آن را به ماده‌ای چندمنظوره در صنایع مختلف تبدیل می‌کند. این ماده در حالت خالص، مایعی شفاف و نسبتاً چسبناک است که طعم شیرین ملایمی دارد. در آب و الکل حل می‌شود و همین ویژگی قابلیت ترکیب آن با بسیاری از مواد را فراهم کرده است.

یکی از مهم‌ترین خصوصیات گلیسیرین گیاهی توانایی فوق‌العاده آن در جذب و نگهداری رطوبت است. به همین دلیل به عنوان مرطوب‌کننده در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی به کار می‌رود. این ماده در دمای معمولی پایداری زیادی دارد و به آسانی اکسید نمی‌شود. همین پایداری موجب می‌شود در ترکیبات شوینده‌ها، صابون‌ها و محصولات مراقبتی عملکرد قابل اعتمادی داشته باشد.

کاربردهای گلیسیرین گیاهی در صنایع مختلف

گلیسیرین گیاهی در صنایع گوناگون جایگاه ویژه‌ای دارد؛ زیرا ساختار طبیعی و سازگاری بالای آن با بدن انسان، استفاده از این ماده را بسیار گسترده کرده است. برخی از مهم‌ترین کاربردهای گلیسیرین گیاهی عبارتند از:

کاربرد در صنایع آرایشی و بهداشتی

گلیسیرین گیاهی جزء اصلی بسیاری از کرم‌ها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و شوینده‌ها است. این ماده رطوبت پوست را حفظ می‌کند و از خشکی جلوگیری می‌کند. همچنین به دلیل سازگاری بالا با انواع پوست، در فرمولاسیون محصولات مراقبتی مانند ژل شستشو و مرطوب کننده‌ها استفاده می‌شود. همچنین محصولات دیگری تحت عنوان صابون گلیسیرین در بازار موجود هستند که از دوز متفاوتی از این ماده استفاده کرده‌اند تا خواص بیشتری از آن را به مصرف‌کنندگان ارائه دهند.

کاربرد در صنایع غذایی

در صنایع غذایی، گلیسیرین گیاهی به عنوان نگهدارنده، مرطوب‌کننده و شیرین‌کننده ملایم استفاده می‌شود. این ماده در تولید نوشیدنی‌ها، شیرینی‌ها، آدامس‌ها و محصولات بسته‌بندی شده به کار می‌رود. همچنین نقش مهمی در افزایش ماندگاری و حفظ بافت نرم بسیاری از مواد غذایی دارد.

کاربرد در صنایع دارویی

گلیسیرین گیاهی در تولید شربت‌ها، محلول‌ها، قرص‌ها و شیاف‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به دلیل خاصیت چسبندگی و توانایی جذب رطوبت، در فرمولاسیون بسیاری از داروها نقشی اساسی دارد.

کاربرد در شوینده‌ها و صنعت مراقبت از لباس

وجود گلیسیرین گیاهی در ترکیبات شوینده باعث نرم‌تر شدن بافت لباس و جلوگیری از ایجاد خشکی و زبری می‌شود. به همین دلیل بسیاری از شوینده‌ها و پودرهای لباسشویی حاوی مقادیر مشخصی از آن هستند تا از آسیب دیدن الیاف هنگام شستن لباس جلوگیری شود.

فواید گلیسیرین گیاهی برای پوست و مو

گلیسیرین گیاهی از محبوب‌ترین مواد رطوبت رسان در محصولات مراقبتی است و به شکل گسترده برای بهبود وضعیت پوست و مو مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین فواید آن شامل موارد زیر است:

افزایش رطوبت رسانی به پوست

گلیسیرین گیاهی توانایی جذب رطوبت از هوا و انتقال آن به سطح پوست را دارد. این ویژگی باعث ایجاد نرمی، لطافت و کاهش پوسته پوسته شدن می‌شود. استفاده مداوم از محصولاتی که حاوی این ماده هستند می‌تواند خشکی و زبری پوست را کاهش دهد.

تقویت سد دفاعی پوست

این ماده به تقویت لایه محافظ پوست کمک می‌کند و از تبخیر رطوبت جلوگیری می‌کند. این موضوع برای افرادی که پوست حساس دارند و احتمال بروز حساسیت پوستی یا کهیر پوستی در آن‌ها بیشتر است، اهمیت زیادی دارد.

ترمیم و بهبود بافت پوست

گلیسیرین گیاهی در ترمیم زخم‌های سطحی و کاهش التهابات پوستی نقش دارد. استفاده از آن در کرم‌ها و لوسیون‌ها می‌تواند باعث بهبود سریع‌تر بافت آسیب دیده شود.

نرم کردن مو و جلوگیری از وز شدن

در ترکیبات محصولات مراقبت از مو مانند نرم کننده‌ها، ماسک مو و کرم‌های کنترل وز مو، از گلیسیرین گیاهی برای حفظ نرمی و جلوگیری از خشکی تارهای مو استفاده می‌شود.

تفاوت گلیسیرین گیاهی با گلیسیرین حیوانی و صنعتی

بسیاری از افراد هنگام خرید گلیسیرین، تفاوت میان انواع آن را نمی‌دانند. گلیسیرین با توجه به منبع استخراج و فرایند تولید، در چند نوع مختلف عرضه می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند.

گلیسیرین گیاهی

از روغن‌هایی مانند نارگیل، سویا، پالم و کلزا به دست می‌آید. خوب است بدانید که این نوع خالص‌تر است، سازگاری بیشتری با پوست دارد و در صنایع آرایشی و بهداشتی بیشترین کاربرد را دارد.

گلیسیرین حیوانی

از چربی حیوانات تولید می‌شود و کیفیت، خلوص و سازگاری آن با پوست به اندازه نسخه گیاهی نیست و عمدتاً در صنایع صنعتی و برخی شوینده‌ها استفاده می‌شود.

گلیسیرین صنعتی یا سنتزی

در این روش از واکنش‌های شیمیایی برای تولید گلیسیرین استفاده می‌شود. کاربرد اصلی آن در صنایع فنی، تولید ضدیخ‌ها، روان‌کننده‌ها، پلاستیک‌ها و محصولات شیمیایی است.

گریدهای مختلف گلیسیرین گیاهی و کاربرد هرکدام

گلیسیرین گیاهی در غلظت‌ها و انواع مختلف عرضه می‌شود و هر گرید در صنعت مشخصی کاربرد دارد. آشنایی با گریدها به شناخت فرق گلیسیرین خوراکی و غیرخوراکی و انتخاب محصول صحیح کمک می‌کند.

گلیسیرین گیاهی گرید خوراکی

درصد خلوص بالا دارد و برای صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. این نوع گلیسیرین استانداردهای بهداشتی سختگیرانه‌تری را رعایت می‌کند.

گلیسیرین گیاهی گرید آرایشی و بهداشتی

این نسخه برای استفاده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و انواع محصولات مراقبت از پوست و مو تولید می‌شود و توانایی بالایی در رطوبت رسانی دارد.

عوارض احتمالی استفاده از گلیسیرین گیاهی

با وجود اینکه گلیسیرین گیاهی ماده‌ای نسبتاً بی‌خطر و سازگار با پوست است، اما استفاده نادرست یا بیش از حد آن می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

احتمال ایجاد چسبندگی روی پوست

اگر بدون ترکیب با آب یا مواد دیگر روی پوست زده شود، ممکن است احساس چسبندگی ایجاد کند. به همین دلیل در فرمولاسیون محصولات بهداشتی همیشه همراه با ترکیبات دیگر استفاده می‌شود.

خطر خشکی پوست در شرایط نامناسب آب و هوا

در هوای بسیار خشک، ممکن است به جای اینکه رطوبت را به پوست بدهد، رطوبت پوست را جذب کند. این وضعیت مخصوصاً در محیط‌هایی با رطوبت بسیار پایین رخ می‌دهد.

احتمال بروز حساسیت در افراد مستعد

اگر پوست فرد حساس باشد، ممکن است در موارد نادر واکنش پوستی ایجاد شود.

نحوه تشخیص گلیسیرین گیاهی اصل

تشخیص گلیسیرین گیاهی اصل از نمونه‌های تقلبی یا کم‌کیفیت بسیار مهم است، زیرا محصولاتی که کیفیت مطلوبی ندارند ممکن است علاوه بر نداشتن خاصیت رطوبت‌رسانی کافی، در برخی افراد باعث تحریک پوستی نیز شوند. برای اطمینان از اصالت و کیفیت این ماده، توجه به چند نشانه ساده می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

اولین نشانه، رنگ و شفافیت محصول است. گلیسیرین گیاهی اصل کاملاً شفاف و شیشه‌ای است و کوچک‌ترین تیرگی یا کدری در آن مشاهده نمی‌شود. در بخش بعدی، بو و مزه اهمیت دارد. این ماده به طور طبیعی بی‌بو است و تنها طعم شیرین ملایمی دارد که نشان‌دهنده خلوص آن است.

ویژگی مهم دیگر، غلظت مناسب است. محصول اصل بافتی غلیظ اما روان دارد؛ یعنی نه بیش از حد سفت است و نه حالت رقیق و آبکی دارد. در نهایت، یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص کیفیت، بررسی برچسب و اطلاعات تولیدکننده است. برندهای معتبر معمولاً اطلاعات دقیق شامل شماره سری ساخت، مشخصات کارخانه تولیدکننده و گرید محصول را روی بسته‌بندی درج می‌کنند. این موارد به شما کمک می‌کند خریدی مطمئن و آگاهانه داشته باشید.

نحوه نگهداری صحیح

برای اینکه گلیسیرین گیاهی کیفیت و عملکرد اصلی خود را حفظ کند، لازم است در شرایط مناسب نگهداری شود. مهم‌ترین نکته این است که محصول را دور از نور و گرمای مستقیم قرار دهید، زیرا تابش شدید نور یا دمای بالا می‌تواند ساختار مولکولی آن را تحت تاثیر قرار دهد و از کیفیت آن بکاهد.

بهتر است در ظروف درب‌دار و مقاوم نگهداری شود تا از ورود آلودگی یا جذب ناخواسته رطوبت محیط جلوگیری شود. اگر در محیطی با رطوبت بالا قرار گیرد، ممکن است ویژگی‌های فیزیکی آن تغییر کند و کیفیتش کاهش یابد. بنابراین نگهداری در مکانی خشک، خنک و ایمن بهترین راه برای حفظ عملکرد و ماندگاری این ماده است.

قیمت گلیسیرین گیاهی و عوامل موثر بر آن

قیمت گلیسیرین گیاهی به عوامل مختلفی وابسته است و بسته به شرایط تولید و نوع کاربرد، می‌تواند متفاوت باشد. یکی از مهم‌ترین موارد، درصد خلوص محصول است. هرچه خلوص گلیسیرین بالاتر باشد، کیفیت آن بیشتر است و در نتیجه قیمت بالاتری خواهد داشت.

عامل مهم دیگر گرید محصول است که در انواع مختلف مانند خوراکی، بهداشتی و صنعتی تولید می‌شود. گرید خوراکی و بهداشتی به دلیل استانداردهای سختگیرانه‌تر، قیمت بیشتری نسبت به گرید صنعتی دارند.

منبع تولید نیز در تعیین قیمت نقش اساسی دارد. وارداتی یا داخلی بودن محصول و همچنین نوع روغن گیاهی اولیه که در فرآیند تولید استفاده می‌شود می‌تواند قیمت نهایی را تغییر دهد. در کنار این موارد، نوع بسته‌بندی نیز اهمیت دارد. بسته‌بندی در بشکه، گالن یا ظروف کوچک‌تر هرکدام هزینه متفاوتی دارند و در نتیجه بر قیمت نهایی محصول تاثیر می‌گذارند.

خرید گلیسیرین گیاهی باکیفیت از پاکسان

اگر قصد خرید گلیسیرین گیاهی باکیفیت و استاندارد را دارید، شرکت پاکسان یکی از تولیدکنندگان معتبر در حوزه مواد اولیه، شوینده‌ها و محصولات بهداشتی است که این محصول را در گریدهای مختلف برای استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی، شیمیایی، شوینده و حتی برخی کاربردهای غذایی ارائه می‌دهد.